Dłoń Szymborska to jeden z najbardziej znanych i docenianych wierszy Wisławy Szymborskiej, polskiej poetki, laureatki Literackiej Nagrody Nobla. Utwór ten został opublikowany w tomiku "Wybór wierszy" w roku 1973 i do dziś intryguje czytelników swoją niejednoznaczną interpretacją. W wierszu tym Szymborska w niezwykle przemyślny i wielowymiarowy sposób operuje motywem ludzkiej dłoni, czyniąc z niej swoisty symbol ludzkiego losu i przemijania. Analiza tego zagadkowego utworu pozwala odkryć jego głębokie, metaforyczne znaczenie i przesłanie.
Kluczowe wnioski:- Dłoń Szymborskiej to wiersz o przemijaniu i kruchości ludzkiego życia.
- Tytułowa dłoń symbolizuje los człowieka i jego śmiertelność.
- Utwór zawiera refleksję nad sensem ludzkiej egzystencji.
- Kompozycja wiersza opiera się na kontraście - dłoń ukazana jest z różnych perspektyw.
- Język utworu jest metaforyczny, nasycony symboliką.
Dłoń Szymborska - geneza i interpretacja wiersza
Wiersz "Dłoń" został opublikowany przez Wisławę Szymborską w 1973 roku w tomiku "Wybór wierszy". Jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i docenianych utworów noblistki. Tytuł sugeruje, że bohaterką liryczną będzie właśnie ludzka dłoń, która dla poetki staje się swoistym symbolem. Szymborska w mistrzowski sposób operuje tym motywem, nadając mu wiele znaczeń. Analiza wiersza pokazuje, że dłoń odnosi się tu do losu człowieka, jego śmiertelności i przemijania.
Interpretacja tego niejednoznacznego utworu nastręcza trudności. Można odczytywać go dosłownie, jako opis fizycznej dłoni lub metaforycznie, upatrując w "dłoni" los ludzki. Ta niejednoznaczność sprawia, że wiersz intryguje i prowokuje do refleksji nad sensem ludzkiej egzystencji. Ukazanie dłoni z różnych, często kontrastowych perspektyw dodatkowo pogłębia wymowę tekstu.
Geneza utworu
Nie wiadomo dokładnie, skąd Szymborska czerpała inspirację do napisania wiersza "Dłoń". Być może obserwacja ludzkich dłoni i ich mimowolnych ruchów zainspirowała poetkę do stworzenia metaforycznego obrazu losu człowieka. Możliwe też, że zastanawiała się nad ulotnością ludzkiego życia i poszukiwała adekwatnej symboliki, aby oddać tę refleksję.
Dłoń Szymborska - symbolika dłoni w utworze poetki
Kluczowym symbolem w wierszu "Dłoń" jest tytułowa ludzka dłoń. Stanowi ona rodzaj alegorii, za pomocą której Szymborska przedstawia los człowieka, jego życie i nieuchronną śmierć. Dłoń jawi się jako coś żywego, dynamicznego, lecz także ulotnego i kruchego. Poetka pokazuje różne jej wcielenia - od niewinnej dłoni dziecka po pomarszczoną dłoń starca.
Poprzez opisy gestów i ruchów dłoni Szymborska oddaje różne stany emocjonalne - radość, smutek, zniecierpliwienie. Mimowolne drgania i odruchy dłoni służą jej do ukazania ulotności i nieuchronności ludzkiego losu. Tym samym dłoń staje się swoistym symbolem człowieka - jego życia, przeżyć i śmiertelności.
Symboliczne obrazy związane z dłonią
W wierszu pojawia się wiele obrazów i skojarzeń związanych z dłonią, które wzmacniają jej symbolikę:
- dłoń dziecka - niewinność
- dłoń kobiety - delikatność, uroda
- zmarszczona dłoń - starość, schyłek życia
- zimna dłoń - śmierć
Dłoń Szymborska - motyw przemijania w wierszu Wisławy
Istotnym motywem w wierszu "Dłoń" jest motyw przemijania, który wpisuje się w ogólniejszą tematykę całej twórczości Wisławy Szymborskiej. Poetka w mistrzowski sposób przedstawia tutaj ulotność i kruchość ludzkiego życia, nieuchronność upływu czasu.
Poprzez zestawienie dłoni dziecka i starca unaocznia dramatyczny cykl narodzin, dojrzewania i umierania. Opisuje przemiany, jakim podlega człowiek, od niewinności do goryczy doświadczeń. Próbuje zatrzymać mijający czas, odwołując się do chwilowości gestów dłoni. Jednak ostatecznie pogodzona jest z tym, że człowiek podlega przemijaniu.
Językowe sposoby wyrażenia motywu przemijania
Aby oddać motyw przemijania Szymborska posługuje się:
- kontrastami - dłoń dziecka/starca
- słownictwem czasu - "na chwilę", "przez chwilę"
- czasownikami oddającymi ruch - "drga", "porusza się"
Dłoń Szymborska - podmiot liryczny i jego przeżycia
Podmiot liryczny jest obserwatorem tytułowej dłoni. Przygląda się jej uważnie i próbuje zinterpretować różne odsłony oraz gesty dłoni, upatrując w nich odzwierciedlenia ludzkich uczuć i losu. Jest zafascynowany bogactwem symboliki, jaką niesie ze sobą ten prosty motyw.
Z perspektywy podmiotu lirycznego dłoń jawi się jako coś tajemniczego i nie do końca poznawalnego. Fascynacja miesza się jednak z nutką rezygnacji i smutku wynikających ze świadomości, że człowiek podlega przemijaniu. Podmiot wyraża więc typowo ludzkie przeżycia w obliczu ulotności życia.
Stosunek podmiotu do przemijania
Postawa podmiotu lirycznego wobec przemijania wydaje się dwojaka:
- z jednej strony - chce zatrzymać mijający czas, badając drobne ruchy dłoni
- z drugiej - jest świadomy nieuchronności końca i wyraża rezygnację
Dłoń Szymborska - świat przedstawiony i problematyka utworu
Świat przedstawiony w wierszu "Dłoń" koncentruje się wokół tytułowej dłoni, która stanowi główny element tego mikrokosmosu. Jest to zarazem świat realistyczny, jak i symboliczny. Realistyczny, gdyż Szymborska precyzyjnie opisuje fakturę i ruchy dłoni. Symboliczny natomiast przez nagromadzoną wokół dłoni sieć skojarzeń i znaczeń.
Kluczową problematyką utworu jest refleksja nad kruchością i ulotnością życia ludzkiego. Przemijanie i nieuchronność końca stanowią rdzeń przesłania tego wiersza. Poetka snuje przemyślenia na temat losu człowieka, posługując się symbolem dłoni.
Elementy pozadłoniowe
Poza głównym motywem dłoni pojawiają się pojedyncze, luźne obrazy codzienności - stół, krzesło, filiżanka. Służą one jedynie jako tło i punkt odniesienia dla losu człowieka - tego, co najważniejszego i ulotnego.
Dłoń Szymborska - kompozycja i język poetycki wiersza
Kompozycja wiersza "Dłoń" opiera się na kontrastowym zestawieniu różnych obrazów dłoni, co ma uwypuklić motyw przemijania. Szymborska pokazuje dłoń w różnych odsłonach - dziecka, dorosłego, starca. Przeciwstawia dłoń żywą i martwą. Te kontrasty dynamizują utwór.
Język wiersza jest typowy dla poezji Szymborskiej - precyzyjny, skondensowany, nasycony licznymi epitetami i porównaniami. Poetka celnie dobiera słownictwo, by oddać ruch i mimikę dłoni. Nie brak też ożywień, jak "dłoń tańczy". Dzięki temu dłoń staje się żywą, wyrazistą bohaterką.
Kluczowe środki stylistyczne
Istotnymi zabiegami stylistycznymi są:
- animizacja dłoni
- liczne epitety
- metaforyka ruchu
- symbolika gestów dłoni
Podsumowanie
W wierszu "Dłoń" Wisława Szymborska w niezwykle przemyślany sposób wykorzystuje motyw ludzkiej dłoni, czyniąc z niej symbol losu człowieka. Poprzez liczne odniesienia, epitety i metafory dłoń zyskuje wymiar uniwersalny - staje się alegorią życia, przemijania i śmierci.
Ukazanie dłoni z różnych perspektyw - dziecka, dorosłego, starca - pozwala poetce uchwycić dramatyzm ludzkiej egzystencji, nieuchronność upływu czasu. Precyzyjny dobór słownictwa sprawia, że Szymborska potrafi zachwycić czytelnika, opisując z pozoru tylko zwykłą ludzką dłoń.
Choć wiersz skupia się na pozornie niewielkim fragmencie rzeczywistości, odsłania przed nami ogromne pokłady znaczeń. Ukazuje los człowieka w całym jego bogactwie i skomplikowaniu. Dlatego "Dłoń" Wisławy Szymborskiej po dziś dzień intryguje i zachęca do refleksji nad sensem ludzkiego życia.
Motyw dłoni okazuje się doskonałym symbolem, za pomocą którego Szymborska wyraża swoją filozofię egzystencji - jej ulotność i piękno, ale także nieuchronność końca. Ukazuje zarówno wielkość, jak i ograniczoność kondycji ludzkiej.
Tagi
Udostępnij artykuł
